#56 Ứng dụng công nghệ nuôi cấy mô tế bào trong sản xuất giống cây trồng ưu việt – Động lực mới cho nông nghiệp hiện đại

Ứng dụng công nghệ nuôi cấy mô tế bào trong sản xuất giống cây trồng ưu việt – Động lực mới cho nông nghiệp hiện đại Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, sâu bệnh diễn biến khó lường và yêu cầu thị trường ngày một khắt khe, việc ứng dụng khoa học công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp không còn là xu hướng mà đã trở thành yêu cầu tất yếu. Những năm gần đây, Trung tâm Thông tin và Ứng dụng tiến bộ Khoa học & Công nghệ Bình Thuận đã chủ động nghiên cứu, làm chủ và triển khai nhiều quy trình kỹ thuật nuôi cấy mô tế bào thực vật, từng bước đưa vào sản xuất thành công các giống cây trồng chất lượng cao. Đây được xem là bước đột phá quan trọng, góp phần giúp nông dân địa phương chủ động nguồn giống, nâng cao năng suất và gia tăng hiệu quả kinh tế. Nuôi cấy mô – nền tảng của sản xuất giống công nghệ cao Sản xuất cây trồng bằng công nghệ cao đang là con đường tất yếu của nông nghiệp hiện đại. Trong đó, công nghệ nuôi cấy mô tế bào thực vật (in vitro) được đánh giá là phương pháp tiên tiến bậc nhất hiện nay. Bằng việc sử dụng mô, tế bào hoặc cơ quan thực vật hoàn toàn sạch vi sinh vật, nuôi dưỡng trong môi trường dinh dưỡng nhân tạo dưới điều kiện vô trùng nghiêm ngặt, công nghệ này cho phép tạo ra những cây giống khỏe mạnh, trẻ hóa, sạch bệnh – đặc biệt là các bệnh do virus gây ra. Không chỉ dừng lại ở chất lượng, nuôi cấy mô còn có ưu thế vượt trội về số lượng và tính đồng đều. Từ một nguồn cây mẹ ưu tú, có thể nhân nhanh ra hàng vạn, thậm chí hàng triệu cây con trong thời gian ngắn, đồng thời vẫn giữ nguyên vẹn đặc tính sinh học và giá trị kinh tế của cây bố mẹ. Đây chính là điểm mấu chốt giúp người sản xuất giảm rủi ro, tiết kiệm chi phí và ổn định sản xuất lâu dài. Những kiến thức nền tảng, xu hướng và giải pháp về công nghệ sinh học, nuôi cấy mô hiện nay cũng đang được chia sẻ rộng rãi tại https://vigen.vn/, giúp người làm nông nghiệp tiếp cận thông tin khoa học một cách hệ thống và thực tiễn hơn. https://vigen.vn/wp-content/uploads/2025/09/chuoi-var-cay-mo-5.webp Bình Thuận từng bước làm chủ công nghệ giống mới Tại Bình Thuận, việc ứng dụng khoa học và công nghệ cao vào sản xuất giống cây trồng tuy còn khá mới mẻ, nhưng đã cho thấy những tín hiệu tích cực. Trong những năm qua, Trung tâm Thông tin và Ứng dụng tiến bộ KHCN Bình Thuận đã nghiên cứu, thử nghiệm và sản xuất thành công nhiều giống cây trồng bằng phương pháp nuôi cấy mô như chuối sứ, chuối già lùn, một số giống lan… Kết quả bước đầu cho thấy các giống cây này có khả năng sinh trưởng tốt, thích nghi với điều kiện khí hậu – thổ nhưỡng của địa phương, đồng thời mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn so với giống truyền thống. Việc làm chủ quy trình kỹ thuật không chỉ giúp trung tâm chủ động nguồn giống phục vụ sản xuất nông nghiệp trong tỉnh, mà còn mở ra hướng phát triển mới cho các loại cây trồng có giá trị cao. Quan trọng hơn, mô hình này góp phần nâng cao nhận thức của nông dân về vai trò của giống tốt trong chuỗi giá trị nông nghiệp, từ đó từng bước thay đổi tư duy sản xuất nhỏ lẻ sang hướng hiện đại, bền vững. Gắn nghiên cứu với đào tạo và lan tỏa tri thức Không chỉ tập trung vào nghiên cứu và sản xuất, Trung tâm Thông tin và Ứng dụng tiến bộ KHCN Bình Thuận còn chú trọng công tác đào tạo, truyền thông khoa học. Trung tâm thường xuyên tạo điều kiện cho học sinh các trường trung học phổ thông đến tham quan, tìm hiểu và trải nghiệm thực tế công nghệ nuôi cấy mô tế bào thực vật. Tại đây, các em được tiếp cận đầy đủ các công đoạn như pha môi trường, cấy chuyền, nhân giống, theo dõi sinh trưởng… giúp kiến thức khoa học trở nên sinh động và gần gũi hơn. Những hoạt động này không chỉ khơi dậy niềm đam mê khoa học trong thế hệ trẻ, mà còn góp phần hình thành nguồn nhân lực nông nghiệp công nghệ cao trong tương lai – yếu tố then chốt để nông nghiệp địa phương phát triển bền vững. Mở ra cơ hội cho cây trồng giá trị cao và thị trường mới Khi công nghệ nuôi cấy mô ngày càng hoàn thiện và được ứng dụng rộng rãi, cơ hội phát triển các loại cây trồng giá trị cao cũng ngày càng rõ nét. Bên cạnh chuối, lan hay cây ăn trái, nhiều loại cây công nghiệp – gia vị có giá trị kinh tế lớn đang được quan tâm, trong đó có vanilla. Đây là loại cây có nhu cầu lớn trên thị trường thế giới nhưng nguồn cung còn hạn chế, đòi hỏi giống sạch bệnh và quy trình canh tác bài bản. Với lợi thế về công nghệ giống và điều kiện khí hậu phù hợp, Việt Nam hoàn toàn có tiềm năng tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu của loại cây này. Những phân tích, góc nhìn và cơ hội liên quan đến lĩnh vực này có thể được tìm hiểu thêm tại https://vigen.vn/3-cach-nhan-giong-cay-sau-rieng-pho-bien-de-ap-dung-nhat/, mở ra hướng đi mới cho nông nghiệp giá trị cao trong tương lai. Kết luận Ứng dụng công nghệ nuôi cấy mô tế bào trong sản xuất giống cây trồng ưu việt không chỉ là bước tiến về mặt kỹ thuật, mà còn là giải pháp chiến lược giúp nông nghiệp địa phương nâng cao năng lực cạnh tranh, thích ứng với biến đổi khí hậu và hội nhập thị trường. Những nỗ lực của Trung tâm Thông tin và Ứng dụng tiến bộ KHCN Bình Thuận đã và đang đặt nền móng vững chắc cho sự phát triển của nông nghiệp công nghệ cao, góp phần đưa người nông dân tiến gần hơn đến sản xuất hiện đại, hiệu quả và bền vững.